در دنیای امروز که فناوری‌های دیجیتال با سرعتی بی‌سابقه درحال گسترش هستند، انتخاب زیرساخت مناسب برای مدیریت اطلاعات و پردازش داده‌ها اهمیت زیادی پیدا کرده است. یکی از انتخاب‌های اصلی در این زمینه، استفاده از زیرساخت شبکه ابری است که توانسته با عرضه امکاناتی مانند مقیاس‌پذیری، امنیت داده‌ها و انعطاف‌پذیری، جایگزین مناسبی برای سرورهای سنتی باشد. این زیرساخت با فراهم‌کردن فضایی مجازی برای ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها، علاوه‌بر کاهش هزینه‌ها، امکان دسترسی سریع و راحت به منابع را از هر نقطه جغرافیایی فراهم می‌کند. در مقایسه با سرورهای سنتی که نیازمند سرمایه‌گذاری سنگین اولیه و مدیریت پیچیده هستند، شبکه‌های ابری با قابلیت‌هایی همچون به‌روزرسانی خودکار و مدیریت ساده‌تر، توانسته‌اند نیازهای مختلف سازمان‌ها و کسبوکارها را به‌شکلی کارآمدتر برآورده سازند. در این مقاله، به بررسی مزایای استفاده از زیرساخت شبکه ابری، نحوه عملکرد آن و مقایسه آن با سرورهای سنتی پرداخته خواهد شد.
تعریف زیرساخت شبکه ابری
یکی از اصلی‌ترین سوالاتی که در بررسی مزایای استفاده از زیرساخت شبکه ابری در مقایسه با سرورهای سنتی مطرح است، این است که زیرساخت ابری چیست و چگونه کار می‌کند.
زیرساخت شبکه ابری چیست؟
زیرساخت شبکه ابری (cloud infrastructure) به مجموعه‌ای اطلاق می‌شود که وظیفه فراهم‌کردن امکان رایانش ابری را بدون نیاز به تجهیزات فیزیکی درون سازمانی فراهم می‌کند. این زیرساخت شامل چهار جزء کلی است که به‌ترتیب عبارت‌اند از:
- سرورها؛
- محل ذخیره‌سازی اطلاعات؛
- نرم‌افزارهای مدیریت زیرساخت؛
- شبکه.
این موارد در کنار یکدیگر یک پلتفرم منسجم برای انجام انواع رایانش ابری فراهم می‌کنند.
نحوه عملکرد شبکه ابری
زیرساخت شبکه ابری معمولاً با استفاده از یک رابط گرافیکی یا API امکان دسترسی به منابع ذخیره اطلاعات و پردازش در اختیار کاربر قرار می‌دهد. در این لایه مجازی با استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت زیرساخت قابلیت‌های ذخیره‌سازی و محاسبات کامپیوتری سرورهایی که ممکن است صدها کیلومتر دورتر از محل استفاده قرار گرفته باشند تحت عنوان یک سرور مجازی توسط شبکه در یک فضای ابری در اختیار کاربر قرار می‌گیرد.
انواع مدل‌های زیرساخت ابری
زیرساخت ابری از نظر سطح دسترسی به سه گروه خصوصی، عمومی و ترکیبی تقسیم می‌شود.
- زیرساخت ابری عمومی که معمولاً توسط مجموعه‌های بزرگ عرضه می‌شود، امکان پردازش و یا ذخیره‌سازی اطلاعات را در اختیار عموم کاربران قرار می‌دهد.
- زیرساخت ابری اختصاصی به‌طور خاص برای یک مجموعه یا سازمان مانند بانک‌ها ایجاد می‌شود و اجازه دسترسی به این فضای ابری صرفاً در انحصار این مجموعه قرار دارد.
- فضای ابری ترکیبی شامل هر دو پلتفرم در کنار یکدیگر است که امکان انجام فعالیت‌های متفاوت با میزان حساسیت مختلف را به‌راحتی فراهم می‌کند.
مقایسه فضای ابری با سرورهای سنتی
انتخاب بین زیرساخت‌های ابری و سرورهای سنتی یکی از دغدغه‌مندی‌های مدیران و مالکان مجموعه‌های بزرگ و کوچک است. در ادامه به معرفی سرورهای سنتی فیزیکی و مقایسه سرورهای ابری و سنتی خواهیم پرداخت.
بررسی سرورهای سنتی
سرورهای سنتی قدیمی معمولاً شامل مراکز داده فیزیکی و اجزای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مختلفی مانند سرورها، تجهیزات ذخیره‌سازی اطلاعات و شبکه هستند و برای ذخیره‌سازی داده‌ها، اجرای نرم‌افزارها و ارائه خدمات مختلف به کاربران طراحی شده‌اند. این سرورهای سنتی دهه‌هاست که به‌عنوان مرکز پرداز داده و ذخیره‌سازی اطلاعات در بسیاری از شرکت‌ها و مجموعه‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند. زیرساخت‌های سنتی متکی بر سخت‌افزارهای عظیم و گران قیمت هستند که البته محدودیت‌ها و معایب فراوانی دارند.
تفاوت‌های کلیدی زیرساخت‌های سنتی و ابری
با اینکه از گذشته تاکنون بسیاری از مجموعه‌ها بر سرورهای سنتی فیزیکی متکی بوده‌اند، پیش‌بینی می‌شود که به‌دلیل مزایای استفاده از زیرساخت شبکه ابری و معایب گسترده و غیرقابل‌اغماض سرورهای فیزیکی، بیشتر سازمان‌ها و کسبوکارها در آینده‌ای نزدیک به استفاده از زیرساخت‌های ابری تغییر مسیر بدهند.
اساسی‌ترین مشکلات استفاده از زیر سرورهای سنتی عبارت‌اند از:
- مقیاس‌پذیری: سرورهای سنتی همواره با محدویت مواجه هستند. با گسترش کسب‌وکار و مجموعه‌های مختلف، نیاز آن‌ها نیز به ظرفیت بیشتر برای پردازش و ذخیره‌سازی اطلاعات بیشتر می‌شود. باوجوداین، اضافه‌کردن ظرفیت جدید ممکن است به خرید سخت‌افزار اضافی و ارتقاء زیرساخت فیزیکی نیاز داشته باشد که معمولاً از نظر اقتصادی به‌صرفه نیست.
- هزینه‌ها: خرید سخت‌افزار اولیه و تجهیزات شبکه نیازمند سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی است. علاوه‌براین، هزینه‌های تعمیر و نگهداری، به‌روزرسانی، برق و خنک‌سازی نیز به بودجه قابل‌توجهی نیاز دارد.
- پشتیبانی و نگهداری: تمامی امور مربوط به نگهداری و مدیریت سرورها به یک تیم متخصص فناوری اطلاعات نیاز دارد که ممکن است منابع انسانی زیادی را درگیر کند.
مزایای شبکه ابری
مقیاس‌پذیری، انعطاف‌پذیری، امنیت داده‌ها، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و مدیریت راحت‌تر از جمله مزایای رایانش ابری محسوب می‌شوند.
مقیاس‌پذیری
برخلاف سرورهای سنتی که نیازمند سرمایه‌گذاری سنگین برای افزایش ظرفیت پردازش و ذخیره‌سازی هستند، در شبکه‌های ابری می‌توان منابع موردنیاز را با چند کلیک ساده افزایش یا کاهش داد. این ویژگی بی‌نظیر موجب می‌شود که مجموعه‌ها و سازمان‌ها میزان دسترسی خود را به منابع رایانش ابری در مواقع لزوم افزایش دهند و در شرایط نیازنداشتن به حالت قبل برگردانند.
به‌عنوان‌مثال، در یک فروشگاه اینترنتی در بعضی از ایام سال مانند تعطیلات یا رویدادهای مهم که امکان افزایش نیاز به منابع بالا می‌رود، می‌توان دسترسی به فضای ذخیره سازی ابری را افزایش داد و در روزهای عادی به حالت اولیه بازگرداند. گاهی ارائه‌دهندگان خدمات ابری گزینه‌هایی مانند مقیاس‌پذیری خودکار را عرضه می‌کنند که منابع را براساس نیازهای در لحظه کاربران تنظیم می‌کند. این ویژگی موجب می‌شود تا ضمن مدیریت بهتر منابع، بهره‌وری مجموعه نیز افزایش یابد.
انعطاف‌پذیری
یکی دیگر از مزایا استفاده از زیرساخت شبکه ابری انعطاف‌پذیری و قابلیت دسترسی فراهم‌شده برای کاربران است. کاربران به‌واسطه دسترسی به منابع و داده‌ها از هر مکانی با اتصال به اینترنت، می‌توانند با دستگاه‌های مختلف مانند لپ‌تاپ، تبلت یا گوشی هوشمند از هر موقعیت جغرافیایی به سیستم متصل شوند. برای سازمان‌هایی که تیم‌های متنوع در شعبه‌های مختلف دارند و یا به‌صورت دورکاری با افراد مختلف همکاری می‌کنند این مزیت اهمیت ویژه‌ای دارد. علاوه‌براین تغییر سریع در ظرفیت زیرساخت‌ها یا اضافه‌کردن خدمات جدید بدون نیاز به توقف سیستم موجب می‌شود که به مجموعه‌ها و سازمان‌ها به‌سرعت با تغییر شرایط سازگار شوند.
امنیت بالا
این زیرساخت‌ها از پروتکل‌های مختلف مانند رمزنگاری داده‌ها، احراز هویت چندمرحله‌ای و سیستم‌های تشخیص نفوذ استفاده می‌کند که به‌طور مداوم به‌روزرسانی می‌شوند. در مقایسه با سرورهای سنتی، شبکه‌های ابری به‌دلیل مدیریت توسط افراد متخصص توانایی بیشتری در شناسایی و جلوگیری از تهدیدات سایبری دارند. در سرورهای فیزیکی درون سازمانی، مدیریت امنیت سرورها اغلب برعهده تیم آی‌تی است. این در حالی است که در زیرساخت‌های ابری، ارائه‌دهندگان خدمات از تیم‌های متخصص امنیت شبکه بهره می‌برند که به‌طور شبانه‌روزی بر سرویس‌های عرضه‌شده نظارت می‌کنند.
کاهش هزینه‌ها
استفاده از زیرساخت‌های شبکه ابری به‌شکل قابل‌توجهی موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های اولیه و جاری شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌شود. با اتکا بر سیستم‌های رایانش ابری سرمایه‌گذاری اولیه برای خرید سخت‌افزارهای گران‌قیمت و تجهیزات مراکز داده به حداقل می‌رسد. از طرفی، هزینه استفاده از زیرساخت شبکه ابری معمولاً بر حسب میزان استفاده از ظرفیت‌های پردازشی محاسبه می‌شود که این قابلیت، این امکان را فراهم می‌کند تا سازمان‌ها تنها هزینه منابع موردنیاز خود را پرداخت کنند.
علاوه‌براین، هزینه‌های تعمیر و نگهداری، پشتیبانی و به‌روزرسانی تجهیزات که در سرورهای سنتی بودجه قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهد، در شبکه ابری برعهده ارائه‌دهنده خدمات است که باعث صرفه‌جویی بیشتر منابع می‌شود.
مدیریت ساده‌تر
مدیریت زیرساخت شبکه ابری معمولاً به‌دلیل وجود API مناسب بسیار آسان‌تر از سرورهای سنتی است. این امکان برای کاربران وجود دارد که از طریق داشبورد مدیریتی، منابع پردازشی و ذخیره‌سازی خود را کنترل کنند و گزارش‌های متنوعی از عملکرد سیستم دریافت کنند. قابلیت مدیریت متمرکز منابع در سرورهای ابری موجب می‌شود تا مسئولان آی‌تی سازمان‌ها در زمان کوتاهی بر همه جنبه‌های سیستم نظارت کنند.
از بزرگ‌ترین مزایای استفاده از زیرساخت شبکه ابری می‌توان به به‌روزرسانی نرم‌افزارها، پشتیبان‌گیری داده‌ها و تنظیمات امنیتی توسط عرضه‌کننده اشاره کرد که این مزیت‌های کلیدی موجب کاهش بار کاری تیم‌های درون سازمانی می‌شود.
کاربردهای شبکه ابری
شبکه‌های ابری در دنیای امروز به یکی از ستون‌های اصلی زیرساخت فناوری اطلاعات تبدیل شده‌اند و کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارند. برای کسب‌وکارهای کوچک و استارتاپ‌ها، استفاده از امکانات عرضه‌شده توسط شبکه ابری به‌معنای کاهش هزینه‌های اولیه است. این امکان برای کسبوکارها وجود دارد که به‌جای سرورهای ستنی از زیرساخت‌های ابری استفاده کنند و در صورت افزایش نیاز به راحتی، ظرفیت خود را گسترش دهند. مثلاً یک فروشگاه آنلاین نوپا می‌تواند بدون دغدغه در مورد هزینه اولیه سرورها و سایر تجهیزات مربوطه، تنها روی توسعه محصولات و خدمات خود تمرکز کند.
سازمان‌های بزرگ نیز می‌توانند به‌راحتی از مزایای استفاده از زیرساخت‌های شبکه ابری برای بهبود عملکرد و ارائه خدمات بهتر به مشتریان بهره‌مند شوند. بانک‌ها، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و شرکت‌های بین‌المللی از توانایی‌های زیرساخت‌های ابری برای پردازش سریع‌تر داده‌ها و ارائه خدمات بدون تأخیر به مشتریان استفاده می‌کنند.
صنعت بانکداری نوین یکی از حساس‌ترین و درعین‌حال پویاترین کاربران سرورهای ابری است. امروزه بانکداری به‌معنای قدیمی خود درحالِ منسوخ‌شدن است و شعب بانک‌ها جای خود را به اپلیکشن‌های بانکی داده‌اند. این در حالی است که این بانک‌ها اطلاعات حساب مشتریان خود را از طریق سرورهای ابری مدیریت می‌کنند.
صنعت بهداشت و درمان نیز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کاربران شبکه‌های ابری، در سال‌های اخیر دستخوش تحول بزرگی شده است. امروزه بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به سیستم‌های ابری روی آورده‌اند و اطلاعات مراجعین خود را از طریق سامانه‌های یکپارچه سوار بر زیرساخت شبکه ابری مدیریت می‌کنند. این تغییر علاوه‌بر امکان‌پذیر‌کردن ذخیره‌سازی حجم زیادی از اطلاعات بیماران، دسترسی سریع به پرونده‌های پزشکی در هر لحظه و از هر مکان را برای مجموعه‌های درمانی و شرکت‌های بیمه میسر کرده است.
سخن پایانی
زیرساخت شبکه ابری، به‌عنوان یکی از قابلیت‌های روبه‌گسترش دنیای فناوری اطلاعات، توانسته است با در اختیار گذاشتن امکاناتی منحصربهفرد، تحولی بزرگ در نحوه مدیریت داده‌ها و پردازش اطلاعات ایجاد کند. این زیرساخت با مزایایی همچون مقیاس‌پذیری، انعطاف‌پذیری، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و امنیت، جایگزینی ایدئال برای سرورهای سنتی محسوب می‌شود.
درحالی‌که سرورهای سنتی محدودیت‌هایی نظیر هزینه‌های سنگین اولیه، دشواری در مدیریت و مقیاس‌ناپذیری دارند، شبکه‌های ابری با ارائه خدمات منحصربهفرد و قابلیت به‌روزرسانی مداوم، نیازهای کاربران را به‌شکل موثرتری پاسخ می‌دهند. علاوه‌براین، کاربرد شبکه ابری در صنایع مختلف نظیر بانکداری، تجارت الکترونیک و استارتاپ‌ها، آن را به یکی از ارکان اصلی توسعه فناوری تبدیل کرده است. پیش‌بینی می‌شود که در آینده‌ای نزدیک، تعداد بیشتری از سازمان‌ها به استفاده از زیرساخت شبکه ابری روی خواهند آورد و این فناوری به یکی از بخش‌های جدایی‌ناپذیر در دنیای دیجیتال تبدیل خواهد شد.
